Blockchain Malaysia 101 – Panduan Lengkap Teknologi Blockchain

HMM Inc.

8 months ago

Pendahuluan

Dalam dunia digital yang bergerak semakin pantas, istilah Blockchain Malaysia kini semakin menjadi perhatian. Jika dahulu blockchain hanya sinonim dengan Bitcoin dan mata wang kripto, hari ini teknologi blockchain di Malaysia telah berkembang jauh melangkaui sektor kewangan. Ia kini digunakan untuk pelbagai tujuan – daripada sistem pembayaran antarabangsa, rekod kesihatan, pendidikan, hinggalah kepada pengurusan tanah dan transaksi hartanah.

Menurut laporan MarketsandMarkets, nilai pasaran blockchain global dijangka mencecah USD 163 bilion menjelang 2029, berbanding hanya sekitar USD 7 bilion pada tahun 2022. Di rantau Asia Tenggara pula, Singapura sudah pun muncul sebagai hab blockchain serantau dengan ratusan syarikat fintech berasaskan blockchain, manakala Thailand sedang bereksperimen dengan penggunaan blockchain dalam sistem e-government. Trend ini memberi isyarat jelas bahawa negara yang tidak memanfaatkan blockchain akan ketinggalan dalam perlumbaan ekonomi digital.

Bagi Malaysia, perjalanan menuju era blockchain semakin jelas. Kerajaan melalui Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi (MOSTI) telah melancarkan National Blockchain Roadmap 2021–2025, yang menjadi pelan induk untuk mempercepatkan penerimaan teknologi ini dalam sektor awam dan swasta. Roadmap ini bukan sahaja menekankan kepentingan blockchain dalam meningkatkan kecekapan sistem, tetapi juga menggalakkan pembangunan modal insan melalui latihan, kursus, dan pendidikan berasaskan teknologi blockchain.

Selain itu, pada tahun 2023, negara memperkenalkan Malaysia Blockchain Infrastructure (MBI). Inisiatif ini bertujuan membantu PKS dan startup tempatan agar dapat mengakses teknologi blockchain dengan kos lebih rendah, sekali gus mengurangkan jurang teknologi antara syarikat besar dan kecil. Dengan langkah ini, Malaysia dilihat sedang membina asas yang kukuh untuk menjadi salah satu hab blockchain utama di Asia Tenggara.

👉 Persoalan utama di sini ialah: mengapa blockchain begitu penting untuk Malaysia? Jawapannya mudah – kerana kita sedang bergerak ke arah ekonomi digital dan Revolusi Industri 4.0 (IR4.0), di mana ketelusan, keselamatan, dan kecekapan adalah kunci utama. Blockchain menawarkan penyelesaian kepada ketiga-tiga faktor ini. Dengan pelaksanaan yang betul, Blockchain Malaysia bukan sahaja mampu meningkatkan daya saing negara di peringkat global, malah boleh membantu Malaysia muncul sebagai peneraju dalam inovasi digital serantau.

Artikel Blockchain Malaysia 101 ini disusun sebagai panduan lengkap. Ia sesuai untuk pembaca yang baru ingin mengenali blockchain mahupun profesional yang mahu memahami bagaimana teknologi ini membentuk masa depan negara. Dalam artikel ini, kita akan meneliti apa itu blockchain, sejarah dan perkembangannya di Malaysia, kegunaan Blockchain Malaysia dalam pelbagai sektor, cabaran yang dihadapi, serta prospeknya sebagai tonggak ekonomi digital negara pada masa hadapan.

Apa Itu Blockchain

Secara asasnya, Blockchain Malaysia boleh digambarkan sebagai sebuah buku lejar digital yang menyimpan rekod transaksi dalam bentuk blok. Setiap blok ini dihubungkan dengan blok sebelumnya menggunakan teknik kriptografi, lalu membentuk rangkaian yang dikenali sebagai rantai blok atau blockchain.

Berbeza dengan pangkalan data tradisional yang dikawal oleh satu pihak berkuasa pusat seperti bank atau syarikat, blockchain bersifat desentralisasi. Ini bermakna, data tidak disimpan hanya pada satu server tetapi diagihkan ke ribuan komputer (dikenali sebagai node) di seluruh dunia.

👉 Ciri utama ini menjadikan Blockchain Malaysia lebih:

Telus → semua transaksi boleh diaudit.
Selamat → sukar digodam kerana setiap blok dilindungi kod unik.
Boleh dipercayai → tiada pihak tunggal boleh mengawal sistem.

👉 “Jika anda masih di peringkat permulaan, kami juga ada sediakan Panduan Permulaan Blockchain Malaysia yang lebih ringkas.”

Bagaimana Blockchain Berfungsi

Untuk memahami teknologi blockchain di Malaysia, bayangkan prosesnya seperti berikut:

Blok Data – Setiap blok mengandungi maklumat transaksi, cap masa (timestamp), dan kod keselamatan unik (hash).
Rantai Blok – Apabila blok penuh, ia dipautkan kepada blok sebelumnya menggunakan teknik kriptografi.
Node – Komputer dalam rangkaian yang mengesahkan transaksi.
Konsensus – Proses persetujuan bersama untuk memastikan semua node merekod data yang sama.

Antara mekanisme konsensus yang digunakan dalam dunia blockchain ialah:

Proof of Work (PoW) → Digunakan oleh Bitcoin; memerlukan kuasa pengiraan tinggi.
Proof of Stake (PoS) → Digunakan oleh Ethereum 2.0; lebih mesra alam kerana tidak memerlukan tenaga besar.
Delegated Proof of Stake (DPoS) → Digunakan oleh EOS; lebih pantas kerana hanya sebilangan kecil node diberi kuasa membuat keputusan.

👉 Hasilnya, setiap cubaan untuk mengubah satu blok akan ditolak oleh sistem kerana salinan data pada node lain tidak sepadan. Inilah yang menjadikan blockchain hampir mustahil untuk dimanipulasi.

Jenis-Jenis Blockchain

Dalam konteks Blockchain Malaysia, terdapat beberapa jenis blockchain yang sesuai digunakan mengikut keperluan:

Public Blockchain
Terbuka kepada semua orang untuk membaca dan menulis transaksi. Contoh: Bitcoin, Ethereum.
Private Blockchain
Dikawal oleh organisasi tertentu. Sesuai untuk syarikat atau kerajaan yang mahu mengurus data secara dalaman. Contoh: Hyperledger.
Hybrid Blockchain
Gabungan public & private blockchain. Sesuai untuk Malaysia Blockchain Infrastructure (MBI) yang membolehkan PKS & startup menggunakan blockchain kos rendah.

Blockchain vs Pangkalan Data Tradisional

Pangkalan Data Tradisional	Blockchain Malaysia
Dikawal oleh satu entiti pusat	Dikongsi ribuan node secara desentralisasi
Mudah digodam jika server utama terjejas	Hampir mustahil diubah tanpa persetujuan rangkaian
Akses ditentukan pentadbir sistem	Semua node mempunyai salinan penuh data

👉 Analogi mudah: Bayangkan sekumpulan pelajar menulis markah peperiksaan dalam buku masing-masing. Jika seorang cuba menipu, 29 pelajar lain akan tahu kerana catatan mereka tidak sama. Begitu jugalah cara blockchain memastikan data kekal konsisten.

Relevansi untuk Malaysia

Dalam konteks Malaysia, pemahaman tentang apa itu Blockchain Malaysia amat penting kerana ia menjadi asas kepada pelbagai aplikasi baharu – daripada Ringgit Digital (CBDC) oleh Bank Negara, hingga rekod sijil akademik digital oleh universiti tempatan. Tanpa memahami asas teknologi ini, sukar untuk rakyat dan industri benar-benar memanfaatkan peluang yang ditawarkan.

Sejarah dan Perkembangan Blockchain di Malaysia

Perjalanan Blockchain Malaysia tidak berlaku secara mendadak, tetapi melalui beberapa fasa penting yang membentuk ekosistem hari ini. Sejak blockchain diperkenalkan secara global pada tahun 2008 melalui penciptaan Bitcoin, Malaysia turut menjejaki potensi teknologi ini dalam pelbagai sektor.

👉 Bagi pembaca baru yang ingin memahami asas, boleh rujuk artikel kami Blockchain Malaysia 2025: Panduan untuk Pemula.

Permulaan Pengenalan (2013–2016)

Sekitar tahun 2013 hingga 2016, istilah blockchain mula mendapat perhatian di Malaysia. Namun, fokus ketika itu masih banyak tertumpu kepada Bitcoin dan mata wang kripto lain yang semakin popular.

Ramai pelabur individu mula berdagang Bitcoin dan altcoin.
Blockchain masih dianggap sekadar “teknologi di sebalik Bitcoin”.
Kesedaran masyarakat umum tentang teknologi blockchain di Malaysia masih sangat terhad.

Pada fasa ini, perbincangan tentang blockchain lebih banyak berlaku dalam komuniti kecil seperti forum teknologi, acara kripto bawah tanah, dan platform pelaburan alternatif.

Era Eksperimen Syarikat Swasta (2017–2020)

Antara tahun 2017 hingga 2020, blockchain mula diteroka secara lebih serius oleh syarikat swasta, startup, dan institusi kewangan tempatan.

Beberapa contoh projek tempatan ialah:

HelloGold → Startup Malaysia yang menggunakan blockchain untuk membolehkan pengguna membeli emas digital dalam jumlah kecil. Projek ini menjadi antara blockchain fintech pertama yang mendapat perhatian global.
LuxTag → Syarikat tempatan yang membangunkan sistem pengesahan ketulenan produk (seperti beg mewah dan barangan berharga) menggunakan blockchain.
Belfrics → Exchange kripto antarabangsa yang membuka operasi di Malaysia untuk menawarkan perkhidmatan perdagangan aset digital.

Selain itu, bank-bank tempatan turut menguji blockchain Malaysia dalam pembayaran rentas sempadan, dengan harapan dapat mengurangkan kos transaksi serta mempercepatkan proses berbanding sistem SWIFT tradisional.

👉 Era ini menandakan blockchain mula dilihat bukan sekadar hype, tetapi sebagai penyelesaian praktikal untuk masalah nyata.

National Blockchain Roadmap 2021–2025

Tahun 2021 menjadi titik penting apabila Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi (MOSTI) melancarkan National Blockchain Roadmap 2021–2025. Dokumen strategik ini menjadi panduan rasmi negara untuk menggalakkan penggunaan blockchain secara menyeluruh.

Antara objektif utama roadmap ialah:

Menggalakkan penerapan Blockchain Malaysia dalam sektor awam dan swasta.
Menyokong pembangunan modal insan melalui pendidikan dan latihan blockchain.
Mewujudkan kerangka undang-undang serta polisi mesra inovasi.

Dengan roadmap ini, Malaysia muncul sebagai salah satu negara Asia Tenggara yang secara terbuka menyatakan komitmen membina ekosistem blockchain nasional.

Malaysia Blockchain Infrastructure (MBI) – 2023

Pada tahun 2023, Malaysia melangkah setapak lagi dengan memperkenalkan Malaysia Blockchain Infrastructure (MBI), sebuah platform nasional yang dikendalikan oleh MDEC.

Tujuan MBI:

Menyediakan infrastruktur blockchain kos efektif untuk PKS (perusahaan kecil dan sederhana) serta startup.
Mengurangkan halangan kos dan teknikal supaya lebih banyak syarikat boleh menggunakan blockchain.
Melengkapkan roadmap nasional dengan memberi fokus kepada ekonomi digital Malaysia.

Situasi Terkini (2024–2025)

Hari ini, penggunaan blockchain di Malaysia semakin meluas:

Kewangan → Bank dan fintech menguji sistem pembayaran berasaskan blockchain.
Hartanah → Projek perintis sistem rekod tanah digital sedang diuji.
Kerajaan → Potensi blockchain untuk e-identiti rakyat dan rekod awam sedang dikaji.
Universiti tempatan → Beberapa institusi menguji sistem sijil akademik digital berasaskan blockchain.

Ringkasan Perkembangan

Dari sekadar dikenali sebagai “teknologi Bitcoin”, kini Blockchain Malaysia menjadi tunjang utama agenda transformasi digital negara. Dengan adanya roadmap rasmi dan inisiatif MBI, Malaysia sedang membina asas kukuh untuk muncul sebagai hab blockchain serantau, seiring dengan negara jiran seperti Singapura dan Thailand.

Kelebihan Blockchain Malaysia

Blockchain Malaysia dianggap sebagai salah satu inovasi paling penting dalam dunia teknologi kerana ia menawarkan pelbagai kelebihan berbanding sistem tradisional. Ciri-cirinya sangat relevan dalam usaha Malaysia membina ekonomi digital yang lebih telus, selamat, dan berdaya saing.

Ketelusan dan Kepercayaan

Semua transaksi dalam blockchain direkod secara terbuka dan boleh diaudit.
Tiada pihak tunggal boleh memadam atau memanipulasi data.
Dalam konteks Blockchain Malaysia, ketelusan ini boleh mengukuhkan kepercayaan rakyat terhadap sistem kewangan digital, rekod kerajaan, dan urus niaga dalam talian.

👉 Contoh: Jika rekod tanah di Malaysia dipindahkan ke blockchain, setiap transaksi pemilikan dapat dilihat dan disahkan, sekali gus mengurangkan risiko penipuan.

Keselamatan Data

Blockchain menggunakan kriptografi yang kompleks untuk melindungi data.
Jika seseorang cuba mengubah maklumat, sistem akan segera mengesan percanggahan kerana setiap blok dihubungkan.
Sesuai untuk sektor kesihatan, kewangan, dan e-kerajaan yang mengurus data sensitif.

👉 Contoh tempatan: Bank dan fintech Malaysia yang menguji teknologi blockchain dalam transaksi digital boleh memberi jaminan keselamatan lebih tinggi kepada pengguna.

Desentralisasi

Sistem tradisional bergantung pada satu pihak pusat, contohnya bank atau kerajaan.
Blockchain pula beroperasi dalam rangkaian teragih.
Tiada entiti tunggal boleh mengawal data, menjadikannya lebih adil dan bebas manipulasi.

👉 Dalam Blockchain Malaysia, desentralisasi bermakna rakyat boleh percaya kepada sistem tanpa perlu bergantung sepenuhnya pada pihak ketiga.

Kecekapan dan Kos Rendah

Mengurangkan kebergantungan pada pihak perantara seperti peguam, broker, atau bank.
Urus niaga berlaku lebih pantas dan dengan kos lebih rendah.
Smart contract (kontrak pintar) automatik menggantikan proses manual yang panjang.

👉 Contoh: Dalam jual beli rumah di Malaysia, kontrak pintar boleh mengesahkan pembayaran dan pemindahan hak milik tanpa perlu berlapis-lapis dokumen guaman.

Kebolehkesanan (Traceability)

Semua transaksi boleh dijejaki semula ke sumber asal.
Ciri ini penting untuk sektor logistik, halal supply chain, dan farmaseutikal.
Membantu mengelakkan penipuan produk serta memastikan kualiti.

👉 Contoh: LuxTag, syarikat Malaysia, menggunakan blockchain untuk menjejaki ketulenan barangan berjenama dan hasilnya dapat mengelakkan penjualan barangan tiruan.

Sokongan kepada Inovasi Digital

Selain kelebihan asas di atas, Blockchain Malaysia juga membuka ruang kepada inovasi baharu:

FinTech → sistem pinjaman peer-to-peer dan pembayaran rentas sempadan.
Pendidikan → sijil digital yang tidak boleh dipalsukan.
E-Kerajaan → rekod rakyat yang lebih telus.

👉 Dengan kelebihan ini, blockchain bukan sahaja meningkatkan kecekapan operasi, tetapi juga membina keyakinan dalam kalangan pengguna, pelabur, dan kerajaan terhadap transformasi digital Malaysia.

Ringkasan Kelebihan Blockchain Malaysia

Telus & boleh dipercayai.
Selamat & sukar digodam.
Desentralisasi tanpa kawalan tunggal.
Cekap & kos rendah.
Jejak transaksi mudah & sahih.
Menyokong inovasi digital Malaysia.

Kegunaan Blockchain di Malaysia

Blockchain Malaysia bukan lagi sekadar konsep teori. Teknologi ini mula digunakan dalam pelbagai sektor untuk meningkatkan kecekapan, keselamatan, dan ketelusan. Mari kita lihat secara lebih terperinci bagaimana blockchain memberi impak besar kepada pelbagai bidang utama negara.

Kewangan dan FinTech

Industri kewangan merupakan sektor paling awal yang meneroka blockchain di Malaysia. Bank, syarikat fintech, dan startup melihat blockchain sebagai penyelesaian untuk mengurangkan kos, mempercepatkan transaksi, serta meningkatkan kepercayaan pelanggan.

Antara aplikasi Blockchain Malaysia dalam kewangan:

CBDC (Ringgit Digital) → Bank Negara Malaysia (BNM) sedang mengkaji potensi Central Bank Digital Currency. Jika dilaksanakan, Ringgit Digital akan menjadikan Malaysia lebih bersedia dalam ekosistem kewangan global.
Pembayaran Antarabangsa → Transaksi rentas sempadan yang biasanya mengambil masa beberapa hari kini boleh diselesaikan dalam beberapa minit sahaja menggunakan blockchain.
Remittance → Pekerja asing di Malaysia boleh menghantar wang pulang dengan kos jauh lebih rendah berbanding sistem tradisional.
DeFi (Decentralized Finance) → Konsep kewangan terdesentralisasi semakin diteroka, membolehkan pinjaman peer-to-peer, pelaburan, dan insurans tanpa memerlukan bank tradisional.

👉 Contoh tempatan: beberapa startup fintech Malaysia sudah menawarkan perkhidmatan remittance berasaskan blockchain untuk membantu pekerja asing menghantar wang pulang ke negara asal dengan lebih murah dan cepat.

👉 “Selain Bitcoin dan Ethereum, Malaysia juga sudah mula meneroka projek baharu seperti Algorand dan NEAR Protocol.”

Hartanah

Sektor hartanah Malaysia juga mula mengintai potensi blockchain, khususnya dalam aspek dokumentasi dan pemindahan hak milik.

Kegunaan blockchain dalam hartanah Malaysia termasuk:

Smart Contract → Perjanjian jual beli rumah boleh dilaksanakan secara automatik apabila syarat dipenuhi. Ini mengurangkan risiko penipuan serta kos guaman.
Rekod Tanah Digital → Hak milik tanah boleh direkod dalam blockchain, menjadikan sistem lebih telus dan sukar dipalsukan.
Pemilikan Fractional (Fractional Ownership) → Blockchain membolehkan aset hartanah dipecah-pecahkan kepada unit kecil untuk pelaburan.

👉 Dengan Blockchain Malaysia, proses pemilikan hartanah boleh menjadi lebih telus, pantas, dan kos efektif.

Kerajaan dan Rekod Awam

Kerajaan Malaysia juga boleh memanfaatkan blockchain untuk meningkatkan ketelusan pentadbiran serta kecekapan pengurusan data rakyat.

Contoh kegunaan:

E-Kerajaan → Rekod seperti sijil lahir, IC, lesen memandu boleh direkodkan dalam blockchain untuk mengurangkan risiko pemalsuan.
Pilihan Raya → Walaupun masih dalam peringkat kajian, blockchain berpotensi digunakan untuk sistem undi elektronik yang telus dan sukar dimanipulasi.
E-Identity Nasional → Identiti digital rakyat boleh disahkan dengan blockchain, memudahkan akses kepada perkhidmatan kerajaan.

👉 Jika dilaksanakan, Blockchain Malaysia mampu meningkatkan keyakinan rakyat terhadap integriti kerajaan.

Kesihatan

Industri kesihatan sangat bergantung kepada data pesakit yang tepat dan selamat. Blockchain Malaysia boleh memainkan peranan penting dalam menjaga integriti data serta keselamatan pesakit.

Contoh aplikasi:

Rekod Perubatan Digital → Data pesakit boleh disimpan secara selamat dan dikongsi antara hospital dengan kawalan akses ketat.
Pengesanan Ubat → Blockchain boleh menjejak perjalanan ubat daripada kilang hingga ke farmasi, memastikan ia asli dan bukan tiruan.
Telemedicine → Data rawatan pesakit dalam talian boleh dipastikan kesahihannya menggunakan blockchain.

👉 Di Malaysia, penggunaan blockchain dalam farmasi halal berpotensi besar, terutamanya untuk memastikan produk farmaseutikal mematuhi piawaian halal.

Pendidikan

Dalam sektor pendidikan, blockchain dapat menyelesaikan masalah berkaitan sijil palsu dan meningkatkan ketelusan rekod akademik.

Kegunaan blockchain Malaysia dalam pendidikan:

Sijil Digital → Universiti boleh mengeluarkan sijil akademik yang tidak boleh dipalsukan.
Pengiktirafan Antarabangsa → Sijil berasaskan blockchain boleh diverifikasi dengan cepat oleh majikan luar negara.
Portfolio Digital → Pelajar boleh menyimpan rekod pencapaian akademik dan bukan akademik dalam blockchain untuk kegunaan masa depan.

👉 Beberapa universiti tempatan sudah menguji sistem blockchain untuk sijil digital, menjadikan Malaysia antara negara awal yang bereksperimen dalam bidang ini.

Logistik & Runcit

Sektor logistik merupakan antara penerima manfaat besar daripada blockchain, terutama dalam memastikan ketelusan rantaian bekalan.

Contoh aplikasi blockchain Malaysia dalam logistik:

Jejak Barangan Import & Eksport → Setiap penghantaran boleh dijejaki secara masa nyata.
Runcit & Produk Halal → Blockchain digunakan untuk mengesahkan status halal produk sepanjang rantaian bekalan.
Pengurusan Stok → Data stok boleh direkod secara automatik dalam blockchain untuk mengurangkan kesilapan manusia.

👉 Projek perintis sudah dijalankan di Malaysia untuk membangunkan sistem jejak barangan import-eksport berasaskan blockchain.

Pertanian & Halal Supply Chain

Selain sektor besar, blockchain juga boleh memberi impak kepada pertanian dan industri halal di Malaysia.

Kegunaan termasuk:

Jejak Hasil Pertanian → Contohnya, durian Musang King atau minyak sawit boleh dijejaki dari ladang hingga ke pasaran antarabangsa.
Sistem Halal → Produk halal boleh disahkan melalui blockchain, sekali gus meningkatkan keyakinan pengguna Muslim tempatan dan luar negara.
Eksport Malaysia → Blockchain membantu Malaysia mempromosikan produk halal di pasaran global.

👉 Dengan reputasi Malaysia sebagai negara pengeluar produk halal, Blockchain Malaysia boleh memperkukuh kedudukan negara dalam industri halal global.

Ringkasan Kegunaan Blockchain Malaysia

Kewangan & FinTech → Ringgit Digital, remittance murah, DeFi.
Hartanah → Smart contract, rekod tanah digital.
Kerajaan → E-Kerajaan, e-identity, pilihan raya telus.
Kesihatan → Rekod pesakit, pengesanan ubat.
Pendidikan → Sijil digital, pengiktirafan antarabangsa.
Logistik & Runcit → Jejak supply chain, halal supply chain.
Pertanian → Jejak hasil tani & eksport.

👉 Kepelbagaian aplikasi ini membuktikan bahawa Blockchain Malaysia mampu memberi impak menyeluruh kepada hampir semua sektor utama negara.

Cabaran dan Kekangan Blockchain Malaysia

Walaupun Blockchain Malaysia menawarkan pelbagai peluang besar, penerapannya masih berdepan cabaran yang tidak boleh diabaikan. Jika halangan-halangan ini tidak ditangani, teknologi ini mungkin sekadar menjadi “buzzword” tanpa memberi impak nyata.

1. Kerangka Undang-Undang dan Regulasi

Salah satu cabaran utama ialah ketiadaan regulasi yang jelas dan menyeluruh.

Suruhanjaya Sekuriti (SC) dan Bank Negara Malaysia (BNM) hanya memberi tumpuan kepada kawal selia aset digital dan mata wang kripto.
Banyak aplikasi lain seperti rekod tanah digital, sijil akademik, dan sistem pilihan raya elektronik belum diliputi dalam garis panduan khusus.
Ketidakpastian undang-undang ini menyebabkan syarikat tempatan ragu-ragu untuk melabur dalam projek blockchain berskala besar.

👉 Untuk Blockchain Malaysia berkembang pesat, negara memerlukan dasar komprehensif yang bukan sahaja melindungi pengguna tetapi juga menggalakkan inovasi.

2. Tahap Kesedaran Masyarakat

Ramai rakyat Malaysia masih menyamakan blockchain dengan Bitcoin semata-mata. Kekeliruan ini menimbulkan cabaran besar untuk penerimaan teknologi.

Ramai yang belum sedar bahawa blockchain boleh digunakan dalam kesihatan, pendidikan, pertanian, dan halal supply chain.
Kurangnya bahan pendidikan dalam bahasa tempatan menjadikan pemahaman blockchain lebih sukar.
Tanpa kesedaran meluas, Blockchain Malaysia mungkin hanya kekal relevan di kalangan penggiat teknologi sahaja.

👉 Pendidikan awam melalui seminar, bengkel, dan kempen digital perlu dipergiatkan.

3. Infrastruktur Teknologi

Blockchain memerlukan ekosistem teknologi yang kukuh:

Kuasa Pengkomputeran → Blockchain seperti Bitcoin memerlukan tenaga dan kuasa pengiraan yang tinggi.
Internet Stabil → Jurang digital di luar bandar Malaysia menjadi cabaran besar.
Tenaga Kerja Mahir → Kekurangan developer blockchain tempatan melambatkan perkembangan ekosistem.
Kos Tinggi → PKS sering tidak mampu menanggung kos pembangunan blockchain sendiri.

👉 Walaupun ada Malaysia Blockchain Infrastructure (MBI) untuk membantu PKS, masih banyak usaha perlu dibuat untuk meluaskan capaian.

4. Risiko Penyalahgunaan

Teknologi yang canggih juga boleh disalahgunakan.

Crypto Scam → Malaysia sering dilanda skim cepat kaya berasaskan kripto. Contohnya, kes pelaburan kripto palsu yang menyebabkan kerugian jutaan ringgit.
Penipuan ICO (Initial Coin Offering) → Projek palsu yang menggunakan istilah blockchain untuk memancing pelabur.
Imej Tercemar → Walaupun blockchain neutral, penyalahgunaan istilah ini menyebabkan rakyat lebih skeptikal terhadap Blockchain Malaysia.

👉 Tanpa kawalan ketat, blockchain boleh terus dipandang negatif oleh masyarakat.

5. Isu Patuh Syariah

Sebagai negara majoriti Muslim, aspek syariah juga penting.

Tidak semua projek blockchain atau aset digital mematuhi prinsip syariah.
Majlis Penasihat Syariah perlu memberi panduan jelas tentang penggunaan blockchain dalam kewangan Islam.
Blockchain Malaysia perlu memastikan projeknya sah dari sudut undang-undang sivil dan syariah.

6. Sokongan Industri

Tidak semua industri bersedia untuk melakukan transformasi digital secara drastik.

Banyak syarikat masih selesa dengan sistem tradisional.
Peralihan ke blockchain dianggap rumit dan mahal.
Tanpa insentif kerajaan, industri lebih rela menunggu daripada mengambil risiko.

👉 Walaupun ada sektor awal seperti fintech dan hartanah, sokongan industri lain terhadap Blockchain Malaysia masih sederhana.

Kesimpulan Cabaran Blockchain Malaysia

Secara ringkas, cabaran utama ialah:

Regulasi yang masih kabur.
Tahap kesedaran masyarakat rendah.
Infrastruktur teknologi belum bersedia.
Risiko penyalahgunaan oleh pihak tidak bertanggungjawab.
Isu patuh syariah.
Sokongan industri yang masih sederhana.

👉 Jika cabaran ini dapat ditangani, Blockchain Malaysia berpeluang merealisasikan potensinya sepenuhnya dan melonjak sebagai peneraju digital di Asia Tenggara.

Masa Depan Blockchain Malaysia

Walaupun terdapat cabaran, prospek masa depan Blockchain Malaysia dilihat amat cerah. Dengan sokongan kerajaan, pertumbuhan industri digital, serta kesedaran masyarakat yang semakin meningkat, blockchain dijangka menjadi tonggak utama transformasi ekonomi negara.

Integrasi dengan Web3 dan AI

Blockchain tidak berfungsi bersendirian. Ia kini menjadi asas pembangunan Web3 – generasi internet baharu berasaskan desentralisasi.

Apabila digabungkan dengan Kecerdasan Buatan (AI), blockchain membuka peluang baharu:

Kontrak Pintar Pintar → Kontrak automatik yang mampu membuat keputusan berdasarkan data real-time.
DApps (Decentralized Applications) → Aplikasi tanpa kawalan pusat, sesuai untuk perkhidmatan kewangan, media sosial, dan permainan digital.
Keselamatan Siber → Gabungan AI dan blockchain mampu mengesan serta mencegah serangan siber dengan lebih berkesan.

👉 Malaysia, melalui agenda MyDigital, berpeluang memanfaatkan integrasi Web3 + AI + Blockchain untuk meningkatkan daya saing ekonomi digital.

CBDC (Central Bank Digital Currency) – Ringgit Digital

Bank Negara Malaysia sedang menilai potensi mewujudkan Ringgit Digital sebagai bentuk mata wang digital rasmi negara.

Kelebihan Ringgit Digital:

Memodenkan sistem pembayaran Malaysia.
Mengurangkan kos transaksi rentas sempadan.
Meningkatkan kebolehcapaian kewangan (financial inclusion).
Menjadikan Malaysia lebih bersedia dalam perdagangan digital global.

Jika dilaksanakan, Ringgit Digital akan menjadi salah satu bukti bahawa Blockchain Malaysia benar-benar memainkan peranan dalam ekosistem kewangan moden.

NFT & Metaverse

Industri kreatif Malaysia juga boleh mendapat manfaat besar daripada blockchain melalui NFT (Non-Fungible Token) dan Metaverse.

NFT membolehkan artis, pemuzik, dan pereka tempatan menjual karya digital dengan bukti hak cipta yang sah.
Metaverse pula membuka peluang baharu dalam sektor hiburan, pendidikan, dan perniagaan.

👉 Jika Malaysia dapat memposisikan diri dengan baik, Blockchain Malaysia boleh menjadi platform penting bagi pencipta kandungan tempatan menembusi pasaran global.

Peluang Pekerjaan Baharu

Dengan perkembangan blockchain, permintaan tenaga kerja mahir akan terus meningkat.

Antara pekerjaan masa depan dalam ekosistem Blockchain Malaysia:

Blockchain Developer → membangunkan aplikasi berasaskan blockchain.
Smart Contract Engineer → menulis & mengaudit kontrak pintar.
Pakar Keselamatan Siber Blockchain → melindungi rangkaian daripada serangan.
Data Analyst Blockchain → menganalisis data transaksi dalam blockchain.
Penasihat Syariah Blockchain → memastikan aplikasi blockchain mematuhi prinsip syariah.

Universiti tempatan juga sudah mula menawarkan kursus berkaitan fintech dan blockchain, bagi melahirkan graduan yang bersedia menyokong industri ini.

Transformasi Industri di Malaysia

Dalam jangka 5–10 tahun akan datang, Blockchain Malaysia dijangka mengubah beberapa sektor utama:

Kewangan → Sistem perbankan lebih pantas, kos rendah, dan telus.
Hartanah → Proses jual beli lebih cekap dengan rekod tanah digital.
Kesihatan → Rekod pesakit lebih selamat, pengesanan ubat lebih teliti.
Pendidikan → Sijil akademik blockchain memudahkan pengiktirafan antarabangsa.
Pertanian & Halal Supply Chain → Malaysia boleh jadi peneraju global dalam jejak produk halal menggunakan blockchain.

Malaysia Sebagai Hab Serantau

Malaysia mempunyai kelebihan unik untuk menjadi hab blockchain Asia Tenggara:

Lokasi strategik di tengah-tengah ASEAN.
Ekonomi yang pelbagai & stabil.
Sokongan kerajaan melalui Roadmap & MBI.
Kepakaran dalam industri halal, yang boleh digabungkan dengan blockchain untuk pasaran global Muslim.

👉 Jika semua peluang ini dimanfaatkan, Blockchain Malaysia bukan sahaja akan mengukuhkan kedudukan negara, malah menjadikan Malaysia contoh kepada negara lain dalam penerapan teknologi digital.

Ringkasan Prospek Masa Depan

Blockchain + Web3 + AI → ekonomi digital lebih pintar & selamat.
Ringgit Digital (CBDC) → modenkan sistem kewangan Malaysia.
NFT & Metaverse → peluang baharu untuk industri kreatif tempatan.
Peluang pekerjaan baharu → menyokong tenaga kerja digital Malaysia.
Malaysia berpotensi menjadi hab blockchain ASEAN.

Soalan Lazim (FAQ)

1. Apa beza blockchain dengan cryptocurrency?
Blockchain ialah teknologi asas, manakala cryptocurrency hanyalah salah satu aplikasinya. Contohnya, Bitcoin dan Ethereum menggunakan blockchain untuk merekod transaksi. Namun, dalam konteks Blockchain Malaysia, teknologi ini juga digunakan untuk sektor lain seperti kesihatan, pendidikan, hartanah, dan halal supply chain.

2. Adakah blockchain sama dengan Bitcoin?
Tidak. Bitcoin hanyalah mata wang digital, sedangkan blockchain ialah sistem lejar digital yang boleh digunakan dalam pelbagai industri. Malaysia kini menggunakan blockchain bukan sahaja untuk kripto, tetapi juga untuk rekod akademik, fintech, dan logistik.

3. Bagaimana blockchain boleh membantu pelabur hartanah di Malaysia?
Melalui smart contract, proses jual beli rumah boleh dijalankan secara automatik dan lebih telus. Rekod tanah digital dalam blockchain pula mengurangkan risiko pertindihan hak milik atau dokumen palsu.

4. Adakah blockchain selamat digunakan di Malaysia?
Ya, blockchain dianggap selamat kerana menggunakan kriptografi dan sistem desentralisasi. Walaupun begitu, keselamatan aplikasi bergantung kepada pembangunannya. Oleh itu, kawal selia oleh Suruhanjaya Sekuriti (SC) dan Bank Negara Malaysia (BNM) sangat penting untuk memastikan keselamatan pengguna.

5. Siapa yang mengawal Blockchain Malaysia?
Secara prinsip, blockchain tidak dikawal oleh satu entiti kerana ia desentralisasi. Namun, aspek kewangan seperti aset digital dan cryptocurrency dikawal selia oleh SC dan BNM.

6. Apakah contoh projek Blockchain Malaysia?

HelloGold → simpanan emas digital.
LuxTag → sahkan ketulenan produk mewah.
Belfrics → exchange kripto berdaftar.
National Blockchain Roadmap 2021–2025 → hala tuju kerajaan.
Malaysia Blockchain Infrastructure (MBI) → inisiatif bantu PKS & startup.

7. Adakah blockchain hanya untuk sektor kewangan?
Tidak. Kegunaan Blockchain Malaysia merangkumi:

Kesihatan → rekod pesakit & pengesanan ubat.
Pendidikan → sijil akademik digital.
Logistik → tracking supply chain.
Hartanah → rekod tanah digital.
Kerajaan → sistem e-identiti rakyat.

8. Apakah masa depan Blockchain Malaysia?
Prospeknya sangat cerah. Dengan integrasi bersama Web3, AI, dan CBDC (Ringgit Digital), blockchain dijangka menjadi tonggak utama ekonomi digital Malaysia menjelang 2030.

9. Apa itu Ringgit Digital (CBDC)?
Ringgit Digital ialah Central Bank Digital Currency (CBDC) yang sedang dikaji oleh BNM. Jika dilaksanakan, ia akan memodenkan sistem pembayaran Malaysia dan menjadikan negara lebih kompetitif dalam perdagangan digital global.

10. Bagaimana blockchain boleh membantu PKS di Malaysia?
Melalui Malaysia Blockchain Infrastructure (MBI), PKS boleh mengakses teknologi blockchain dengan kos lebih rendah. Contoh aplikasi: mengurus supply chain, merekod transaksi pelanggan, atau mengesahkan produk halal untuk pasaran eksport.

11. Apakah risiko melabur dalam projek blockchain?
Risiko utama ialah penipuan atau crypto scam. Ramai pihak menggunakan istilah blockchain untuk menarik pelabur, tetapi projek tidak sah. Oleh itu, pelabur Malaysia perlu semak sama ada projek mendapat kelulusan SC sebelum melabur.

12. Apa beza blockchain public dan private?

Public Blockchain → Terbuka kepada semua (contoh: Bitcoin, Ethereum).
Private Blockchain → Dikawal organisasi tertentu (contoh: Hyperledger).
Hybrid Blockchain → Gabungan kedua-duanya, sesuai untuk kegunaan kerajaan & syarikat.

13. Bagaimana blockchain boleh patuh syariah di Malaysia?
Blockchain itu sendiri neutral, tetapi aplikasi seperti aset digital perlu mematuhi prinsip syariah. SC bersama Majlis Penasihat Syariah sedang merangka garis panduan bagi memastikan Blockchain Malaysia sesuai untuk kewangan Islam.

14. Adakah Malaysia berpotensi menjadi hab blockchain Asia Tenggara?
Ya. Dengan sokongan kerajaan, roadmap nasional, MBI, serta reputasi dalam industri halal, Malaysia mempunyai peluang besar menjadi hab blockchain serantau, bersaing dengan Singapura dan Thailand.

15. Bagaimana blockchain boleh digunakan dalam industri halal Malaysia?
Blockchain boleh menjejaki perjalanan produk halal dari kilang hingga ke pengguna. Ini memberi keyakinan kepada pasaran Muslim global bahawa produk Malaysia benar-benar halal. Ia juga membuka peluang eksport lebih besar bagi sektor halal tempatan.

Kesimpulan

Blockchain Malaysia bukan lagi sekadar istilah popular atau buzzword. Ia kini menjadi sebahagian daripada realiti ekonomi digital negara yang semakin berkembang. Bermula dengan penerimaan cryptocurrency, kemudian diperluas melalui inisiatif kerajaan seperti National Blockchain Roadmap 2021–2025 dan Malaysia Blockchain Infrastructure (MBI), blockchain telah membuktikan potensinya dalam pelbagai sektor utama – daripada kewangan, hartanah, kerajaan, kesihatan, pendidikan, hingga industri halal.

Apa yang menjadikan teknologi blockchain di Malaysia begitu penting ialah keupayaannya menyelesaikan tiga isu asas yang dihadapi masyarakat moden: ketelusan, keselamatan, dan kecekapan. Dengan blockchain, transaksi dapat diaudit secara terbuka, data lebih sukar dipalsukan, dan kos operasi dapat dikurangkan kerana keperluan pihak ketiga semakin berkurang.